Dân tộc Mường và những nét văn hóa độc đáo

Trong số 54 dân tộc Việt Nam, người Mường (còn gọi là Mol, Mual, Moi) có dân số hơn một ​triệu người. Người Mường có nguồn gốc giống người Việt cổ, cư trú ở nhiều tỉnh phía Bắc, tập ​trung nhiều nhất ở tỉnh Hòa Bình và một số huyện miền núi của tỉnh Thanh Hóa. Bản sắc văn ​hóa của người Mường gắn liền với nền văn hóa Hòa Bình ra đời cách đây hơn vạn năm. Mời các ​bạn cùng khám phá cuộc sống và những nét văn hóa đặc trưng của đồng bào dân tộc Mường.

Vì người Mường có nguồn gốc gần gũi với người Kinh nên ngôn ngữ của họ thuộc nhóm Việt-​Mường. Người Mường định cư ở vùng núi, nơi có nhiều đất sản xuất, gần đường giao thông, ​thuận tiện cho việc làm ăn. Người Mường có truyền thống làm ruộng và lúa nước là cây lương ​thực chính. Đến thăm các bản làng của người Mường, chúng ta sẽ thấy những ngôi nhà sàn ​tựa lưng vào đồi núi, hướng ra cánh đồng xanh bạt ngàn, xung quanh là cây cối bốn mùa nở ​hoa, kết trái. Nhà sàn được xây dựng theo phong cách truyền thống của người Mường. Vì được ​bố trí khéo léo nên không gian rất thoáng đãng và đặc biệt thuận tiện. Với đặc điểm của loại ​nhà này, người Mường đã tạo nên những phong tục riêng trong sinh hoạt đời thường cũng ​như trong lao động sản xuất, vừa trồng lúa, làm ruộng, vừa chăn nuôi gia súc, gia cầm. Nhà ​sàn của người Mường ngoài chức năng ở và cất giữ tài sản, phòng trừ thú rừng, rắn, rết và ​thích hợp với điều kiện khí hậu nóng ẩm vùng núi, còn là nơi bảo tồn bản sắc văn hóa, giáo ​dục. các thành viên trong gia đình.

Trang phục cũng như hình dáng, phong cách thẩm mỹ trang phục của người Mường đều có những nét đặc trưng riêng. Nam ​giới thường mặc áo xẻ ngực, cổ tròn, có hai túi bên dưới hoặc có thêm túi ở ngực trái. Quần nam thường có ống rộng và được ​buộc bằng một chiếc khăn quàng quanh giữa (còn gọi là khăn quàng cổ). Đàn ông thường cắt tóc ngắn hoặc quàng khăn trắng. ​Khi có lễ hay Tết ở nhà, đàn ông Mường thường mặc áo lụa màu tím hoặc vàng, quàng khăn màu than, mặc một đôi áo dài màu ​đen dài đến đầu gối, cài cúc dưới nách và sườn phải. Ông Quách Văn Sương, thôn Võ Độ, xã Nhân Nghĩa, huyện Lạc Sơn, tỉnh ​Hòa Bình, cho biết: “Từ nhỏ chúng tôi đã được ông cha truyền lại bản sắc văn hóa dân tộc Mường qua lời dạy của người Mường. ​Người dân trang phục truyền thống như thế này nên chúng ta rất thích mặc nó, không chỉ trong đời sống hàng ngày mà đặc biệt ​là vào những ngày lễ, tết, hội chúng ta phải mặc để con cháu giữ được bản sắc riêng của người Mường. nó sẽ không bị mất." ​Trong khi đó, phụ nữ thường mặc áo camo (áo ngắn) hàng ngày. Đây là áo cánh ngắn, xẻ ngực, dài tay, áo màu nâu hoặc trắng, ​bên trong mặc áo yếm màu trắng. Đầu thường đội một chiếc khăn màu trắng hoặc xanh theo phong cách không cầu kỳ như một ​số dân tộc khác. Váy là một chiếc váy bó sát màu đen. Điểm độc đáo trong trang phục của người Mường là những hoa văn nổi ​bật giữa trang phục, cạp váy và thắt lưng. Kỹ thuật dệt cạp váy rất khó, gồm nhiều bước, thao tác phức tạp hơn dệt thông ​thường nên đòi hỏi sự khéo léo cao. Đặc biệt, sự tài hoa của người thợ dệt còn được thể hiện ở cách bố trí, sắp xếp các họa tiết ​trên từng bộ phận sao cho hợp lý, đẹp mắt, sao cho các họa tiết có thể hỗ trợ, làm nổi bật lẫn nhau mà không làm đứt quãng ​nhau. bố cục chung. Bà Quách Thị Lan, ở xã Nhân Nghĩa, huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình, cho biết: Có gần 40 hoa văn, hình ảnh ​trang trí trên trang phục của người Mường, đặc biệt là hình rồng được người dân sử dụng. phổ biến nhất: “Cái khó nhất là đầu ​tiên chúng ta phải tính toán, trước hết chúng ta phải tính toán xem khi làm một con rồng thì con rồng gồm có bao nhiêu thanh ​xà để chúng ta biết có bao nhiêu sợi để tạo thành.” Ví dụ như cái đầu, cái râu, cái thân, cái đuôi uốn lượn, mình phải móc ra để ​làm ra. Mỗi mẫu có một đường co lại, sau này có thể nhấc lên, rồi xâu chuỗi sao cho có màu trắng, đen. hoặc màu đỏ để kết hợp ​hoặc làm nổi bật con rồng đang bay.

Người Mường có kho tàng nghệ thuật dân gian phong phú với ​nhiều thể loại như: thơ dài, bài mo, truyện cổ, dân ca, ví dụ, tục ​ngữ. Người Mường còn có những bài hát ru, bài đồng dao, bài đập ​hoa, bài đố vui, bài hát thiếu nhi... Cồng chiêng là loại nhạc cụ độc ​đáo của người Mường, ngoài ra còn có hai loại sáo, sáo trống, sáo ​lu. Độc đáo nhất trong các loại hình này là giai điệu của các làn ​điệu dân ca Mường. Bà Bùi Thị Xuân, thành viên Câu lạc bộ “Bảo ​tồn bản sắc văn hóa dân gian dân tộc Mường” ở thôn Lục Đồi, xã ​Kim Bình, huyện Kim Bôi, tỉnh Hòa Bình, cho biết: Dân ca Mường ​có nhiều thể loại như: Hát thường (hát). mừng nhà mới), mẹ bọ ​(hát tình ca), hay những ca khúc hoành tráng như Nghệ Nga – Út ​Lót. Lời trong ca dao Mường thường có câu 6, 8 xen kẽ nhau như ​câu sáu tám của người Việt với âm giai cuốn: “Câu lạc bộ đang cố ​gắng tìm lại những làn điệu dân ca xưa, truyền thống. Hãy dạy lại ​cho con cháu. Hát “thường” và “Nhảy múa” được hát bởi những ​thanh niên nam nữ ngồi cùng nhau hoặc trong các đám cưới… ​Ngày xưa, tôi vẫn nhớ những người trẻ đi làm sản xuất, cùng nhau ​làm việc và ca hát cả ngày mà không hết bài, vì giai điệu và điệu ​nhảy. lời bài hát rất đa dạng.

Mộc mạc và giản dị, nét văn hóa độc đáo của người Mường và câu sử thi “Sinh đất” được truyền qua ​nhiều thế hệ nên ngày nay nó mang trong mình sức sống mãnh liệt, trường tồn. Mang trong mình dòng ​máu của con Lạc, con Hồng, các thế hệ người Mường cùng nhau xây dựng buôn làng, phát triển đời ​sống văn hóa tinh thần, sống cuộc sống ngày càng ấm no, hạnh phúc… và cùng xây dựng với các dân tộc ​khác. Đất nước ngày càng phát triển và giàu mạnh./.